Sosna bośniacka / sosna dalmatyńska
Pinus heldreichii H.Christ

– gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna bośniacka występuje w stanie dzikim na Półwyspie Bałkańskim i w południowych Włoszech. Jest drzewem wiecznie zielonym.


Morfologia

Pokrój
Drzewo równomiernie i wolno rosnące o gęstej, wąskostożkowatej koronie, z wiekiem owalnej.

Pień
Dorasta do wysokości 25–35 m. Pień osiąga do 2 m średnicy. Kora jest gruba, gładka i szara, z wiekiem pęka na drobne płaty.

Liście
Igły zebrane w pęczki po 2, ciemnozielone, mocne i kłujące, długości 4,5–10 cm, grubości 1,5–2 mm.

Szyszki
Szyszki żeńskie kuliste, początkowo niebiesko-purpurowe, potem jasnobrązowe, długości 5–8 cm, najczęściej wyrastają po dwie. Łuski cienkie i delikatne, u dojrzałych szyszek charakterystycznie odgięte ku nasadzie. Nasiona długości 6–7 mm, ze skrzydełkiem długości 2–2,5 cm.

Biologia i ekologia

Igły pozostają na drzewie od 2 do 6 lat. Szyszki żeńskie dojrzewają w ciągu 16–18 miesięcy od zapylenia. Nasiona rozsiewane są przez wiatr (anemochoria).
Rośnie w górach na wysokościach 900–2500 m n.p.m., najczęściej na skałach wapiennych. Ma niewielkie wymagania glebowe i wilgotnościowe. Odporna na mrozy (do -45 °C), susze i silne wiatry. Lubi stanowiska silnie nasłonecznione.

Systematyka i zmienność

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus:
podrodzaj Pinus
sekcja Pinus
podsekcja Pinaster
gatunek P. heldreichii

Sosna bośniacka odkryta została w 1863 r. w górach Olimp przez szwajcarskiego botanika K. Hermanna Christa i opisana jako Pinus heldreichii. Po raz drugi opisana została w r. 1864 jako Pinus leucodermis przez austriackiego botanika F. Antoine'a, który nie wiedział o wcześniejszej publikacji Christa. Antoine opisał okazy znalezione w górach Czarnogóry.
Opisy botaników różniły się w kilku szczegółach, dlatego przez pewien czas opisane taksony uważano za odrębne gatunki. Główna różnica dotyczyła szyszek, jednak prawdopodobnie Christ opisał szyszkę, która zeschła się zanim w pełni dojrzała (zebrana była w lipcu, na cztery miesiące przed czasem faktycznego dojrzewania). Późniejsze analizy wskazały, że jest to ten sam gatunek, dwukrotnie opisany.
Nadal część botaników traktuje Pinus leucodermis jako odrębny gatunek, inni jako odmianę sosny bośniackiej Pinus heldreichii var. leucodermis (Antoine) Markgraf ex Fitschen (syn: P. leucodermis Antoine, P. laricio var. leucodermis (Ant.) Christ).

Zagrożenia

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych przyznając mu kategorię zagrożenia w skali całego świata LC (least concern), czyli jest gatunkiem najmniejszej troski, nie spełniającym kryteriów gatunków zagrożonych.

Źródło: Wikipedia

fot.basik

Sosna bośniacka 'Banderica'
Pinus heldreichii

Jedna z najmniejszych odmian gatunku powstała z czarciej miotły.
Rośnie w kształtną kulkę, która po 10 latach osiągnie wymiary ok. 30x30 cm
Stanowisko: słońce.

Sosna bośniacka 'White Cloud'
Pinus heldreichii

Polska odmiana powstała z siewki znalezionej przez Krzysztofa Wolskiego.
Rośnie w niewielki stożek o stosunkowo gęstej budowie.
Igły: typowej długości, wiosną żółtawe, z czasem ciemnieją, ale zielone stają się dopiero w następnym sezonie.
Przyrost roczny: ok. 10-15 cm.
Stanowisko: pełne słońce

Sosna bośniacka 'Leden'
Pinus heldreichii

Miniaturowa odmiana powstała z czarciej miotły. Przyjmuje jajowaty pokrój i posiada bardzo gęstą budowę. Igły nieco krótsze, niż u gatunku, soczysto zielone. Żadnych szczególnych wymagań glebowych
Przyrost roczny: 3-4 cm.
Wielkość po 10 latach: 40x30 cm.
Stanowisko: słońce

Sosna bośniacka 'Pirin'
Pinus heldreichii



Beata

Podpowiem, że to nie do końca pełna nazwa Są cztery siostrzane odmiany 'Pirin' z dodatkową cyferką od 1 do 4

Sosna bośniacka 'Satelit'
Pinus Leucodermis

Sosna bośniacka 'Compact Gem'
Pinus Leucodermis

Sosna bośniacka 'Green Bun'
Pinus Leucodermis

Ale śliczności!
Pójdzie do gruntu czy do donicy?

Wszystkie nowe do donicy.

Sosna bośniacka 'Pirin 1'
Pinus heldreichii

Sosna bośniacka 'Aphrodite'
Pinus heldreichii

Warto może dodać, że Pinus heldreichii 'Pirin' występuje z numerkami od 1 do 4,

poniżej "1" nieco większa


Natomiast 'Aphrodite' nosiła pierwotnie oznaczenie Pinus heldreichii '#05' i pod tym oznaczeniem można ją od czasu do czasu także znaleźć w lepszych szkółkach.

Sosna bośniacka 'Atze Saule'
Pinus heldreichii

Sosna bośniacka 'Aureospicata'
Pinus heldreichii

dwa lata temu przyszła do mnie z zaprzyjaźnionego ogrodu.
Przeprowadzkę zniosła dzielnie

Zdj.10.12.2017

Będzie z tego spore drzewko. Czy przypalają się jej końcówki igieł (te żółte)?

Niestety troszkę się przypalają ale z dalsza tego nie widać

Pinus heldreichii 'Pirin' . Chyba 1 , ale czym się one różnią




Beata

Sosna bośniacka 'Mint Truffle'
Pinus heldreichii

od dwóch lat w moim ogrodzie na słonecznym stanowisku. Jak na razie dość wolno przyrasta.

Zdj. październik 2017