Gatunek eurosyberyjski, występujący na obszarach o klimacie oceanicznym. Rośnie dziko w północno-zachodniej Afryce (Madera, Wyspy Kanaryjskie, Algieria, Maroko), całej Europie i na obszarach o umiarkowanym klimacie w Azji Zachodniej i Kaukazie, po Syberię Zachodnią. W Polsce na niżu jest raczej pospolity.
Jest to hygrofit rosnący na glebach torfowych z wodą stojąca lub wolno płynącą, najczęściej nad martwymi odnogami rzek, stawami, w zarośniętych rowach melioracyjnych, w szuwarach.
Irys żółty polecany jest do nasadzeń na brzegu oczek wodnych lub w strefie wody płytkiej ze względu na doskonałe właściwości - oczyszcza wodę ze związków przemiany materii - azotanów, fosforanów i innych. Rozrasta się dość szybko tworząc dość duże kępy które wiosną pięknie i obficie kwitną.
Kwiaty w intensywnym żółtym kolorze pojawiają się na przełomie maja i czerwca. Łodyga kwiatostanowa osiąga wysokość około 120 cm. Kwiat składa się z 6 płatków, 3 zewnętrzne są opuszczone do dołu, wewnętrzne 3 płatki wznoszą się do góry - są one dużo mniejsze niż u ogrodowego irysa bródkowego.
Jeżeli nie usuwamy przekwitniętych kwiatów w lipcu pojawiają się zielone pękate owoce-torebki wypełnione nasionami. Na jesieni pękają wysypując wiele dość dużych, brązowych, płaskich nasion. Liście są jasno zielone, mieczowate o długości około 70 cm i szerokości około 3 cm.
Gleba dla kosaćca wskazana o odczynie lekko kwaśnym, podmokła lub mulista, bagienna. Znosi częściowe zalewanie. Dobrze rośnie posadzony w strefie wody płytkiej o głębokości około 5 - 20cm.
Na jednej polanie rosną obok siebie; Kosaciec żółty i syberyjski.