Urdzik
Soldanella


W terenach górskich, na rumowiskach skalnych, gdzie deszcz pada częściej niż na nizinach, a woda deszczowa nie robi zastoin, pojawiają się wiosną niebieskie lub jasno fioletowe, postrzępione brzegiem czapeczki na cienkich łodyżkach. Mają nie więcej niż 15-20cm wysokości, aby móc oprzeć się wiatrom wiejącym na gołych stokach. To urdziki. Roślinki te, o delikatnej budowie, ale dające sobie świetnie radę na swoich naturalnych stanowiskach należą do roślin pierwiosnkowatych.

W Polsce naturalnie występującymi odmianami są:

- urdzik karpacki Soldanella carpatica – w Beskidach
- urdzik górski Soldanella montana – w Tatrach
- urdzik węgierski Soldanella montana – bardzo rzadko występujący w Karpatach

Z odmian pochodzących z terenów alpejskich , pirenejskich i apenińskich wyróżnić można jeszcze:

- urdzik alpejski Soldanella alpina
- urdzik karłowy Soldanella pusilla
- urdzik drobny Soldanella minima
- urdzik owłosiony Soldanella villosa

Hodowcy cały czas poszukujący nowych odmian, poprzez krzyżowanie uzyskali urdziki o białych kwiatach „Alba”, lekko paskowanych lub obficie kwitnących.

Wszystkie urdziki w ogrodzie wymagają stanowiska jasnego, ale bez bezpośrednich promieni słonecznych. Najlepiej będą się czuły w ogródku skalnym pomiędzy równie niewielkimi roślinami. Podłoże musi być dobrze zdrenowane, lekko kwaśne lub w zależności od odmiany alkaliczne. Dobrą miejscówką będzie mieszanina piasku, ziemi ogrodowej, kompostu liściowego i żwiru wapiennego. Urdziki są roślinami mrozoodpornymi, jednak gdy zimy są bezśnieżne, należy je osłonić gałązkami jedliny, gdyż najlepiej zimują okryte warstwą puchowej, śnieżnej pierzynki.

Rozmnażać możemy przez podział rozrośniętych egzemplarzy po kwitnieniu, uważając, aby nie połamać delikatnych części rośliny.
Możemy się również pokusić o próbę rozmnożenia urdzików przez wysiew nasion jesienią do skrzynek. Nasionka do kiełkowania potrzebują przemrożenia, więc skrzynki pozostawmy na zimę na zewnątrz.

Wszystkie urdziki są do siebie bardzo podobne. Różnią się między sobą kształtem liści oraz gruczołkami występującymi na ogonkach liściowych.

Uwaga
Urdziki nie są pod ochroną, ale pamiętajmy, że nie wolno wykopywać roślin rosnących na terenie Parków Narodowych i Krajobrazowych

Urdzik karpacki
Soldanella carpatica


Naturalnym siedliskiem urdzika karpackiego są zachodnie Karpaty. Bardzo licznie występuje w Tatrach, częściowo w Gorcach i w Pieninach.

Wysokość w zależności od fazy wegetacji 5-20cm
Liście odziomkowe, małe, okrągłe skórzaste, zielone od góry, a od spodu czerwonobrunatne. Wyrastają na brunatnych ogonkach.
Kwiaty dzwonkowate, po 1-5 na szczytach pędów kwiatowych, zwisają na gruczołkowatych szypułkach. Korona od połowy postrzępiona w charakterystyczne frędzelki. Kwitnie od końca kwietnia do czerwca.
Dojrzałe nasiona znajdują się w torebce nasiennej, otwartej od góry.

Stanowisko dla urdzika jest takie jak dla innych roślin tego gatunku. Urdzik karpacki rośnie dobrze w glebie kwaśnej i w wapiennej. Aby słońce nie paliło roślin, można posadzić je za wyższym kamieniem lub w półcieniu drzew iglastych.

fot. Poll

Urdzik karłowy
Soldanella pusilla


Naturalne siedliska ma w Alpach, Karpatach, Apeninach i Rodopach. Porasta tereny powyżej 1500 - 3100m n.p.m..

W zależności od od okresu wegetacji ma 2-10cm wysokości.
Liście okrągłe lub nerkowo-okrągłe, do 2cm średnicy, cienkiej substancji.
Kwiaty dzwonkowate do 15cm długości, jasno fioletowe. najczęściej po jednym kwiatku na pędzie. Kwitnie maj - kwiecień.

Urdzik karłowy rośnie na glebach pozbawionych wapnia lub mających niewielka jego ilość, w wilgotnym, próchniczno-kamienistym, podłożu.
Nie nawozimy urdzika karłowatego nawozami z zawartością azotu.

Urdzik drobny
Soldanella minima


Najmniejszy ze wszystkich rodzajów urdzików. Porasta tereny alpejskie na wysokości od 500 - 1500m n.p.m.

Wysokość w czasie kwitnienia wynosi do 6cm.
Liście malutkie, 3-15mm, owłosione, zielone, sercowate lub okrągłe, wyrastają na ogonkach liściowych bezpośrednio z kłącza.
Kwiaty jasno lawendowe, prawie białe, mogą być z białym obrzeżeniem, po jednym na pędzie. Kielich kwiatowy do 11mm długości. Kwitnie od czerwca do lipca.
Stanowisko wilgotne, wapienne.

Urdzik owłosiony
Soldanella villosa

Pochodzi z zachodnich terenów Pirenejów. Jest jednym z najwyższych urdzików, dobrze przyrasta. Niestety nieodpowiednia gospodarka leśna we Francji i Hiszpanii, doprowadziła do osłabienia gatunku, co spowodowało konieczność wpisania urdzika owłosionego na czerwona listę roślin zagrożonych.

Wysokość do 30cm
Liście zielone, sercowate, wyrastające na gruczołkowato owłosionych ogonkach liściowych.
Kwiaty niebiesko fioletowe, po 3-4 na końcu pędu. Kielich kwiatowy ok. 16mm długości.
Stanowisko wilgotne, cieniste, gleba kwaśna.

Soldanella pusilla w Alpach włoskich, przełom czerwca i lipca. Porasta tam łąki położone na skałach dolomitowych, więc o wyraźnie zasadowym odczynie.





I prawdopodobnie Soldanella carpatica.W ogrodzie nie należy do roślin bezproblemowych, czasem zamiera bez wyraźnego powodu.

Tomek Mr napisał:
Kilka razy podchodziłam do uprawy urdzików. Czytałam o nich wszystko, co mi wpadło w ręce.Dwukrotnie znikły z mojego ogrodu, więc za trzecim razem bardzo starannie przygotowałam dla nich stanowisko, mieszając z zasobną glebą liścową dolomit i troszkę żwiru. Stanowisko wybrałam półcieniste - od strony wschodniej pełny dostęp słońca, w południe nieco przesłonięte, od zachodu znów świetlisty cień. Dea sezony wydawało mi się, że w końcu moje starania zostały nagrodzone - urdziki rozrastały się i pięknie kwitły. Tej wiosny pokazała sie tylko jedna, mała kępka liści, która znikła w trakcie sezonu.

Przyczyn takie stanu dopatrzyłam się w ubiegłorocznym lecie, w ekstremalnie wysokich, kilkudniowych temperaturach około 40C. Myślę, iż urdziki rosnąc w górach, nie są tam narażone na tak wysokie temperatury i suche powietrze. Dodając jeszcze sporą wilgotność w sezonie zimowym, mamy komplet niesprzyjających okoliczności. Wiele roślin alpejskich własnie z tych powodów znika z naszych ogrodów.
Wspomnieniowo, zdjęcie moich urdzików sprzed 2 lat



.

Dziś poszukując wiadomości na temat pozostałych rodzajów urdzików natknęłam się na hiszpańskiej stronie na informację, że urdziki są bardzo lubiane przez ślimaki.

Urdzik karpacki już kwitnie.


.

Urdzik karpacki, to dla mnie egzemplarz specjalnej troski chodzę z nim po całym ogrodzie i nie mogę mu dogodnego miejsca znalezć
Jak go kosy nie podrapią, to go zdeptają bażanty
u mnie od trzech lat i pierwszy raz zakwitł

Urdzik alpejski.

No więc tak,urdzika karpackiego przytachałam z moich okolic do ogrodu kwitnie wczesna wiosna, rośnie w cieniu azali nie ma szału ale powoli się rozrasta.
Natomiast w masywie Babiej króluje końcem maja jak zginie śnieg.

Kwitnie mój urdzik karpacki Sporo przyrósł w zeszłym sezonie

Zdj.15.04.2018

W tamtym roku posadziłam pięć urdzików zostało cztery jeden już zakwitł,reszta ma jeszcze pączki

Pragnę poinformować, że moje urdziki... po dość mokrej jesieni, przestały ze mną współpracować . Z lekkim smutkiem zdecydowałem że odwzajemnię się tym samym. Nie podoba się w moim ogrodzie to niech spadają banany prostować

Soldanella montana

Tomek Mr napisał:
U takiego doświadczonego ogrodnika jak Ty Tomeczku Urdziki nie chcą rosnąć
To ja się porywam pewno z motyką na księżyc
No cóż, już poszło Mój nowy pragowski nabytek Urdzik alpejski




a tak tylko dla upewnienia się do zasadowej gleby wsadzić

Kolejny raz ryzykując z urdzikiem (póki co, jednym), posadziłam go w miejscu zacisznym i sporo podlewanym, niezbyt goracym. Dziś zajrzałam do niego i jestem mile zaskoczona, bo wygląda doskonale. Wydaje mi się nawet, że nieco przyrósł od poprzedniej wiosny.

Soldanella Spring Symphony


fot.15.02.2019r. , Dolny Śląsk

Tuż przed zakwitnięciem