Helleborus croaticus
ciemiernik chorwacki


Gatunki ciemierników występują w większości na terenie Europy. Jedynym, który występuje w głębszej Azji jest ciemiernik tybetański (Helleborus thibetanus), zaś w Turcji można spotkać Helleborus vesicarius.
Szczególnie obfite w ilość gatunków są Bałkany, gdzie odnotowano występowanie kilkunastu z nich, w tym właśnie Helleborus croaticus, ciemiernika, który stosunkowo niedawno został uznany za osobny gatunek. Trudność w sklasyfikowaniu go wynikała m.in. właśnie z faktu występowania w pobliżu innych, podobnych ciemierników (możliwość naturalnego krzyżowania się) oraz ze zmienności cech roślin występujących na stanowiskach naturalnych. Tak więc brano go za podgatunek Helleborus atrorubens czy też Helleborus torquatus. W 1973 r. jugosłowiański botanik Zlatan Martinis w 'Supplementum ad Floram Analyticam Jugoslaviae' usystematyzował ciemierniki występujące na terenie ówczesnej Jugosławii i stwierdził, że ciemiernik występujący na północy dzisiejszej Chorwacji jest osobnym gatunkiem - Helleborus croaticus.
Dziś, choć ciemiernik ten ma już status gatunku, znawcy nie zaprzeczają, że powinowactwo łączy go z Helleborus atrorubens (podobne liście) jak i Helleborus torquatus (podobne kwiaty), więc zapewne nadal będą trwać dyskusje i badania.
W naturze można go spotkać w widnych lasach, zaroślach oraz łąkach, ale zawsze są to miejsca stosunkowo suche. Na ilustracji zaznaczyłam, oczywiście bardzo schematycznie, miejsce, gdzie odnotowano występowanie populacji tego ciemiernika. Egzemplarz, który posiadam, wysiany był z nasion zebranych w miejscu zaznaczonym białym krzyżykiem (Slatina).



Nieco niepozorne, małe, miseczkowate kwiaty nie pachną, są zwykle wiszące i 'dyndające' na krótkich łodyżkach. Na zewnątrz mają barwę fioletu a wewnątrz są fioletowo - zielone z widocznymi żyłkami i przylistkiem. Rozwijając się z zielono - fioletowych pąków, zazwyczaj mają ciemniejszą, często jednolitą fioletową barwę. Kolorystyka, jak to bywa u gatunków, może się nieznacznie różnić u poszczególnych egzemplarzy. Liście są lekko owłosione (podobnie jak łodygi) i złożone z kilku wąskich segmentów, brzegiem piłkowane a ich średnica wynosi od 10 do 20 cm. Zazwyczaj tworzą kępy, dorastające do 30-40 cm przy podobnej szerokości. Nie należy wpadać w panikę, gdy nagle zniknie - pamiętać trzeba, że ten gatunek przechodzi w stan uśpienia pod koniec lata.

Jako gatunek jest rośliną wymagającą nieco więcej starań, jeśli chodzi o stanowisko - należy mu przygotować miejsce osłonięte, jasne, o bardzo przepuszczalnej, szybko odprowadzającej wilgoć glebie. Z tego też powodu nie zaleca się grubego ściółkowania okolic tego ciemiernika, a jeśli już, to podczas wilgotnej aury należałoby ściółkę odsunąć, by ułatwić osuszanie ziemi. Jeśli chodzi o mrozoodporność, to podczas niezbyt ciężkich zim nie sprawia problemów, ale przy dużych mrozach należałoby do nieco okryć, choć niektóre źródła podają, ze wytrzymuje -29°C. Ja stosowałam okrycie, gdy temperatura spadała poniżej -15°C, przy ostatnich -11°C nie został uszkodzony.
Rozmnażany może być przez wysiew nasion lub podział roślin po kwitnieniu.

Na zdjęciach, które zrobiłam 31.01.2023r. widać, że kwiat rozwinął się niemal całkowicie fioletowy







Po pewnym czasie, gdy płatki mocniej się rozchyliły, widać i zielony kolor oraz bordowe żyłki (fot.12.02.2023r.)








.

Rozwijają się kolejne kwiaty, ale nie wiem, czy doczekam się nasion, bo pogoda nas nie rozpieszcza i owady mało 'chodzą'.


fot. 01.03.2023r.
.

Ciemiernik chorwacki, jak inne ciemierniki, przekwita, ale pozostawi po sobie nasiona. Nasienniki są już dobrze nadmuchane. Mam zamiar wysiać nasiona, bo mam tylko jeden egzemplarz tego gatunku.


fot. 12.04.2023r.
.

Trochę obawiałam się o ciemierniki pochodzące z Bałkanów, bo cała zima i obecne przedwiośnie są dosłownie skąpane w deszczu, ale powolutku zaczynają wychodzić z ziemi.
Ciemiernik chorwacki już prezentuje fioletowawe pąki kwiatowe:


fot. 16.02.2024r.
.

Helleborus croaticus nadal rozwijają pąki, ale niektóre kwiaty już zawiązują nasiona.


fot. 04.03.2024r.
.

Zachwyciłam się tym gatunkiem Kwiatuszki ma niewielkie, ale niezwykłe ...

fot. 10.03.2024 w ogrodzie Poll

Helleborus croaticus jest w pełni kwitnienia...




fot. 20.03.2024r.
.

Torebki nasienne ciemiernika chorwackiego- sam kwiat nie jest wielki, ale nasienniki stosunkowo duże.


fot. 24.03.2024r.
.