Grzyb kapeluszowy dość pospolity, a jednak mało znany. Należy do rodziny Pieczarkowatych (Agaricaceae), rodzaju Czernidłak, ale ma wiele synonimów. W polskich opisach określany był też jako bedłka, czubajka, kołpaczek, sowa itp. W nazewnictwie łacińskim ma aż 25 równoległych nazw.
Kapelusz czernidłaka ma kształt walcowaty, wysoki na 10-13 cm o średnicy do 4 cm. Wierzchołek kapelusza gładki, ochrowaty. Pozostałe powierzchnie białawe na całej długości pokryte odstającymi łuskami. W miarę dojrzewania brzeg kapelusza odchyla się na zewnątrz, a ostatecznie rozpada się w czerniejącą maź (stąd nazwa). Pozostałe części (trzon, blaszki, miąższ) białe o delikatnym zapachu i smaku. Grzyb nieco podobny do młodej kani (czubajki) i czasem z nią mylony.

Młode owocniki tego czernidłaka są jadalne i bardzo smaczne. Gdy brzeg kapelusza zaczyna się odchylać, a blaszki różowieć, grzyb nie nadaje się do jedzenia ze względu na nieprzyjemny zapach. Mniej wartościowy jest natomiast podobny do niego Czernidłak pospolity, ale łatwo je rozróżnić, bo ten jest gładki, bez łusek, cały szarawy. W przypadku spożywania Czernidłaka pospolitego należy pamiętać, że zawiera substancję, które w połączeniu z alkoholem mogą być trujące.

Czernidłak kołpakowaty występuje gromadnie w parkach, zaroślach na łąkach w okresie od maja nawet do listopada. Zdjęcia zamieszczone w tym poście wykonałem w dniach 9 i 10 października na pastwisku (glina) i poboczu leśnej drogi (piasek).