Pilularia globulifera
gałuszka kulecznica

ang.pillwort

Choć ciężko uwierzyć , wyglądająca, jak malutki szczypiorek gałuszka jest jednak paprocią. Poznać to możemy przyglądając się jej z bliska - ujrzymy sporokarpia, twory, które są schronieniem zarodników. Powstają one pojedynczo na węzłach i są niczym innym, jak zarodniami, okrytymi przekształconym liściem (liść tworzy pokryte wełnistymi włoskami , kuliste, brązowe osłony średnicy ok 3 mm ). Na wewnętrznej stronie osłony powstają kupki zarodni zróżnicowane na męskie mikrosporangia i żeńskie makrosporangia . Powłoka jest odporna na wysychanie, pozwalając zarodnikom wewnątrz przetrwać niekorzystne warunki, takie jak zimowy mróz lub letnie okresy suszy. Z mikrospor powstaje pokolenie męskie, z makrospor - żeńskie, które pozostaje zamknięte w sporokarpie a po zapłodnieniu i powstaniu młodej rośliny, wydostaje się ze sporokarpu przez otwór z klapką . Natura jest niezwykle pomysłowa! Podobny sposób zabezpieczania zarodników w sporokarpiach ma inna paproć lubiąca mokre środowisko : Marsilea quadrifolia (Marsylia czterolistna )


rycina:prof. Otto W. Thomé /wolne zasoby


Od większości paproci , gałuszka różni się wyglądem przypominającym bardziej sit, tworzeniem dwóch różnych typów zarodników i wymaganiami siedliskowymi. Szczególnie lubi błotniste stawy, brzegi rowów , zasiedla piaszczysto-gliniaste i gliniaste brzegi wszelakich spokojnych, zamkniętych zbiorników wodnych. Zakorzenia się w mule za pomocą płożącego się kłącza, na którym , w odstępie mniej więcej 3-4 cm umieszczone są węzły . I to właśnie na nich ( co 2-4 węzły) gałuszka wypuszcza korzenie i liście.





Liście tej paproci są kilkucentymetrowej długości (3-10 cm), pojedyncze, nieomal szydlaste i przypominają szczypiorek, lub popularny sit ,ale są miękkie, w przekroju poprzecznym zwarte, intensywnie zielone ( na stanowiskach mocno słonecznych bardziej krępe i rudawe ) . Młode listki są zwinięte na czubku i tworzą tak lubiane przez nas pastorały.


Gałuszka uznana została za gatunek zagrożony, objęta jest wiec w Polsce ochroną i została wpisana do Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) i Polskiej Czerwonej Księgi Roślin, jako gatunek krytycznie zagrożony, wymierający. Oznacza to, że nie wolno jej m.in. pozyskiwać do naszych ogrodów ze środowiska naturalnego. Podziwiać ją możemy m.in. na stanowisku "Gałuszki w Chocianowie" (woj. dolnośląskie, pow. bolesławiecki, gmina Gromadka) . Miejsce to tworzą dwa stawy ze wszystkich stron otoczone lasem.
cyt: " Łagodne brzegi, płytka woda oraz odsłonięte dno są bardzo dobrym siedliskiem dla roślin namuliskowych.[...] Zdecydowanie dominuje wśród nich niepozorna, przypominająca z daleka trawę, paproć. Jest to właśnie gałuszka kulecznica – gatunek uznany po 1945 za wymarły na Dolnym Śląsku. Omawiane stanowisko jest jednym z kilku, znalezionych w ostatnich latach. Jest ono w dobrej kondycji – zwarcie roślin jest duże, uwalniają one również zarodniki. Jest zatem nadzieja, że pożywiające się tu ptaki takie jak kaczki lub łabędzie przeniosą je do innych, podobnych stawów lub jezior." ( za : 'Natura 2000 na Dolnym Śląsku')*


Jeśli zamierzamy ją hodować w akwariach , musimy pamiętać , że wymaga do rozwoju wody miękkiej o temperaturze 18-22°C (preferuje niskie temperatury stąd nadaje się do akwariów zimnowodnych), oraz silnego oświetlenia. Rozmnaża się ją przez podział pełzającej łodygi z kłączem , tak by węzeł wytwarzający korzonki znajdował się w połowie sadzonki.









---
* Niestety, nie mogę podać odnośnika do strony, gdyż została zaatakowana i przejęta przez hakerów

.

Moja gałuszka rośnie obecnie w kilku rożnych miejscach .Pierwotnie , posadziłam ją razem z zachylnikami błotnymi, w zbudowanym dla nich bagienku . Kiedy rozrosła się, część trafiła do większego bagniska, któremu pozwalałam okresowo wysychać i które usytuowane było w słonecznej części ogrodu , część wysadziłam w strefie bagiennej dużego oczka wodnego, w cieniu ok. 60%. Zbudowane było z prostokątnej kastry murarskiej.





Paproć namnażała się bardzo dynamicznie 'wychodząc' poza swoje bagienne stanowiska i porastała nawet miejsca dość suche, okresowo podlewane. Znajdowałam ją pod hostami , paprotnikami, epimediami .... Oby znaczyło to, że poczuła się dobrze, chciałabym doczekać pojawienia się zarodni. Po 2 latach bagienko to znalazło się w cieniu i zostało zdominowane przez zachylniki i tulejniki, postanowiłam więc wybudować nowe, w zupełnie innej części ogrodu.

Gałuszka dostała więc 2 lata temu nowe stanowisko na pełnym słońcu. Utrzymuję w nim niewielki poziom wody ( dolewam odstałą wodę niemal codziennie) , więc wystartowała, jak sprinter. Wygląda wiele lepiej niż na bardziej zacienionym stanowisku i szybko się rozrasta wypuszczając kolejne rozłogi. Nowe bagienko, to po prostu... przecięta w połowie beczka a nieco niższy poziom gleby pozwala na utrzymanie nieco większej ilości wody, niż poprzednie . Nie zdążyłam go jeszcze wykończyć, ale ostatnio natachałam sobie nieco niedużych kawałków piaskowca, wiec bagienko zyska nowy, porządniejszy wygląd.





Wiosenne przebudzenie






.

Nikt nie uprawia gałuszki?

Jesienią nie uprzątam opadłych do bagienka liści, zawsze coś tam nieco chronią rośliny przed mrozem.Odebrałam też 2 kolejne sadzonki, które posadziłam w suchym, osłoniętym miejscu. W przyszłym roku przeniosę kilka sadzonek do strefy bagiennej nowego oczka na Sławojkowie.

foto 07.10.2016r





paprocie gatunki paproc błotna

Ponieważ w bagienku gałuszki kulecznicy nasiało się przez jesień i zimę sporo trudnych do usuniecia chwastów , postanowiłam pobierać sadzonki tej malutkiej paproci i wysadzać je w różnych wilgotnych miejscach.. jedną z nich wysadziłam w bagienku oczka wodnego na Sławojkowie. Jest to stanowisko w pełni słoneczne.



Zimę przetrwała bardzo dobrze. tym razem nawet jej nie przykrywałam gałęziami iglastymi.
.

U mnie dostała tymczasowe miejsce w cieniu pod paprotnikiem czyli niezbyt odpowiednie. Ale skoro dobrze przetrwała zimę i nieźle się rozrasta to na razie tu zostaje .

Okazuje się, iz gałuszka kulecznica jest bardziej odporna na przymrozki, niż marsylia. Po pierwszych, niewielkich przymrozkach Marsilea quadrifolia jest już brązowa a szczypiorki gałuszki, nadal żywo zielenieją w bagienku




fot.06.11.2017r
.

Nie mam tej paproci, bo nie wiedzieć dlaczego nie ma jej w ofertach handlowych

Wojsławicka w wanience całkiem bobrze sobie radzi

fot.05.06.2021

Od wczoraj mam i ja

Jeden z egzemplarzy z pokazanych w poście wyżej uprawiam w misce bez odpływu.

fot. 26.05.2022

Nikt nie uprawia tej paproci?
Moje dwa egzemplarze (jak na razie) rosną w miskach bez odpływu i mają się świetnie

Ta z postu wyżej pięknie się rozrosła





Druga rośnie w balejce Wykombinowałam i podstawiłam ją pod baniak z deszczówką. Kurek dałam na minimum. Tylko kapnie woda od czasu do czasu.
Na ten pomysł wpadłam przed dłuższym wyjazdem


fot.17.08.2022

Polu, Tomaszu, jak tam Wasze gałuszki kulecznice się mają?

Moja w uprawie pojemnikowej

fot.23.10.2022

Basiu, dostałem ją po raz trzeci. Poprzednie przepadły po zimach. Jak będziesz je zimować? Wiem że nadmiar wilgoci zimą potrafi je zniszczyć..

Zimę spędzą w miskach w których rosną. Pierwszą zimę bardzo ładnie przetrwały w pojemnikach, tyle, że innych. Dodam tylko, że pojemniki stały pod zadaszeniem. W zimie rośliny nie miały zbyt mokro.

Gałuszka kulecznica (Pilularia globulifera), fot. 17.07.2022, Wojsławice

basik napisał:
Basiu, moja niemal zanikła i wątpię, by odbiła wiosną. Jeśli uda mi się ją odnowić, też chyba będę ją uprawiać w wannie.

Polu chętnie ukroję dla Ciebie sadzonkę

Dzięki Basiu, z chęcią skorzystam.

Zapisane

Gałuszka kulecznica (Pilularia globulifera), uprawa pojemnikowa ... fot. 21.06.2023

Basiu, zimą ta balia stoi na zewnątrz i jest tak mokro ?